Dhiig yaraanta Birta
Dhiig yaraan (Anemia) waa xaalad tilmaamaysa tiro sii dhammaanaysa oo ah unugyada dhiigga cas ee caafimaadka qaba (RBCs) ama xaddi yar oo hemoglobin (Hb) ah oo ku dhex jira.
Barootiinka qani ku ah birta ee ku jira unugyada cas cas waxaa loo yaqaan hemoglobin (Hb). Waxa ay Ogsajiinta ka qaada sambabada una gudbisaa xubnaha iyo unugyada jidhka oo waxa ay ku celisaa kaarboon laba ogsaydh sambabada si ay u neefsato.
Dhuuxa lafta waxay soo saartaa unugyada dhiigga cas, waxay nool yihiin ku dhawaad 120 maalmood kadibna way dhintaan.
Waxaa jira dhowr nooc oo kala duwan oo dhiig-yaraan ah, laakiin mid kasta oo iyaga ka mid ah ayaa keena hoos u dhaca wareegga dhiigga ee dhiigga cas.
Dhiig yaraanta birta (IDA) macnaheedu waa in jidhku aanu haysan bir ku filan. Birtu waxay muhiim u tahay inay qabato dhowr hawlood oo muhiim ah oo jirka ah, sida ka caawinta soo saarista haemoglobin. Waa muhiim in la ilaaliyo unugyada caafimaadka qaba, timaha, maqaarka, iyo cidiyaha. Birtu waxay caawisaa uurka caafimaadka qaba, tamarta korodhka, iyo waxqabadka ciyaaraha fudud. Dhiig-yaridaan waxay caadi ahaan ku dhacdaa dumar in ka badan ragga waana wax caadi ah xilliga uurka.
Nooca ugu badan ee dhiig-yaraantu waa dhiig yaraanta birta (IDA), oo ah cudur nafaqo-darro oo caadi ah.
Calaamadaha yaraanta birta
Calaamadaha dhiig yarida birta waxay ku kala duwan yihiin shakhsiyaadka dhexdooda. Markii hore, way fududaan karaan, laakiin muddo dheer ka dib markay cilladdu sii xumaato, calaamadaha iyo astaamaha ayaa muuqda.
Calaamadaha iyo astaamaha anemia waa sida soo socota:
ba’an daal
Maqaarka cirridka
Laab xanuun
Neefsasho gaabis ah
Wadna garaaca oo is badala
Carrab xanuun ama barar
Beerka oo weynaada
Gacmaha iyo cagaha oo qaboobaada
Madax xanuun
Dawakhaad
Xasillooni la’aan
Ciddiyaha oo dillaaca
Cunto xumo.
Goorma ayaad u baahan tahay in aad dhkhtar kala tashatid?
Ballan ka qabso dhakhtarka haddii aad isku aragto calaamado tilmaamaya dhiig-yaraanta birta. La tasho dhakhtarkaaga si aad u ogaato ogaanshaha iyo daawaynta halkii aad adigu qaadan lahayd kaabista birta. Xad-dhaafka birta jidhka ku jirtaa, waxa ay keeni kartaa dhibaato sababtoo ah ururinta birta ee aan la rabin waxa ay dhaawac u geysataa beerka, wadnaha, xameetida iyo waliba dhibaatooyin kale oo caafimaad.
Kala tasho dhakhaataarkaaga si aad u hesho daawayn ku haboon xanuunkaaga, kadib marka la helo xaalda dhabta iyo baaxada bir la’aantaadu inta ay le’egtahay, iyada oo diiradda la saarayo hadii aad leedahay xanuuno kale oo kaa haya ubucda jidhika sida beerka iyo wadanaha ama xanuunda sida macaanka, subbaga iyo dhiig karka.
Sababaha dhiig yarida birta-yaraanta keena waa sida soo socota:
Cunista cunto ay ku yartahay birtu:
Isbeddellada ku dhaca jidhka:
Dhibaatooyinka dheefshiidka:
Dhiig lumin: